Przypadek świerzbu u jeża dzikiego (Erinaceus sp.)

Świerzb wywoływany jest przez stawonogi z rodziny  Sarcoptidae (Sarcoptes i Notoedres), Cnemidocoptidae (u ptaków) i Psoroptidae (Psoroptes, Chorioptes, Otodectes). Świerzbowce są pasożytami  kosmopolitycznymi, świerzb może  dotyczyć człowieka, zwierząt domowych  i dzikich oraz ptaków.  Najczęściej opisywane przypadki dotyczą u zwierząt świerzbu drążącego wywoływanego przez  Sarcoptes scabiei. Świerzbowce te pasożytują w głębokich warstwach naskórka drążąc w nim korytarze. Działanie pasożytów prowadzi do stanu zapalnego skóry, gromadzenia się w niej wysięku, rozrostu tkanki łącznej i rogowacenia naskórka. Choroba nieleczona może prowadzić do wyniszczenia organizmu i śmierci.

Na początku października 2017 roku  do Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt Dzikich w Nadleśnictwie Krynki dostarczono jeża znalezionego na terenie miasta Białystok. Podczas oględzin jeż był mało ruchliwy, na skórze głowy i skórze pokrywającej mięsień okrężny widoczny był znaczny przerost naskórka z  zaawansowaną hyperkeratozą, co uniemożliwiało zwierzęciu zwinięcie się w kłębek. Pogrubienie skóry na powiekach i wokół oczu było tak duże, że uniemożliwiało zwierzęciu widzenie. Wygląd skóry nasuwał podejrzenie świerzbu, co potwierdzono badaniem mikroskopowym. Cechy morfologiczne pasożyta wskazywały na gatunek  Sarcoptes scabiei.

Przed rozpoczęciem leczenia waga jeża wynosiła 582 gramy. W leczeniu zastosowano jednorazowo 5% glukozę oraz 0,9% roztwór NaCl w proporcji 1:1, w ilości 20 ml s.c. celem nawodnienia zwierzęcia, a także ivermektynę (Cevamune) spot on w kroplach na skórę głowy i skórę brzucha w objętości 0,6 ml trzykrotnie w odstępach tygodniowych. Po trzeciej dawce ivermektyny zastosowano na skórę maść Agrosulfan kilkakrotnie  co 2-3 dni. Przez cały okres leczenia zwierzę miało zachowany apetyt. W ciągu około 5 tygodni  jeż wrócił do całkowitego zdrowia, manifestacją tego było prawidłowe zwinięcie w kłębek. Chociaż waga powyżej 500 gram umożliwia jeżowi przezimowanie w naturze, zadecydowano o przetrzymaniu zwierzęcia w Ośrodku do wiosny. Jeż przebywa obecnie w  pomieszczeniu, w klatce wyścielonej mchem i sianem, wyposażonej w pojemnik na wodę, karmiony jest karmą mięsną  oraz drewnojadami. Pacjent jest w stanie snu zimowego, budzi się co kilka dni, żeby zjeść, obecnie waży powyżej 600 gram.

Świerzbowcem specyficznym dla jeży jest Caparinia erinacei z rodziny Psoroptidae,  ale opisany przypadek wskazuje, że należy brać pod uwagę infestacje innymi rodzajami świerzbowca, także Sarcoptes scabiei. Bez pomocy człowieka zwierzę niewątpliwie nie byłoby w stanie przeżyć nie mogąc znaleźć pożywienia lub stając się łatwym łupem np. dla innych zwierząt.

Artykuł i zdjęcie przygotowali:

dr n. wet. Elżbieta Anna Moniuszko, Usługi weterynaryjne „Medicor” Białystok

mgr inż Arkadiusz Juszczyk, Nadleśnictwo Krynki